Luật Doanh nghiệp 2025 sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 01/07/2025, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc cải thiện môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Với những điều chỉnh đột phá so với Luật Doanh nghiệp 2020, bộ luật mới hứa hẹn tạo ra khung pháp lý linh hoạt và thuận lợi hơn cho cộng đồng doanh nghiệp. Hãy cùng khám phá 8 thay đổi then chốt sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của bạn trong thời gian tới.

1. 8 Điểm mới quan trọng của luật doanh nghiệp 2025

1.1. Bổ sung, sửa đổi khái niệm cổ tức, chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp

Luật Doanh nghiệp 2025 đã có những thay đổi đáng kể về các khái niệm cơ bản tại Điều 4 Luật Doanh Nghiệp 2020, nhằm làm rõ và cập nhật cho phù hợp với thực tiễn kinh doanh. Dưới đây là những điểm sửa đổi quan trọng từ Luật số 76/2025/QH15:

1.2. Bỏ chứng minh nhân dân trong giấy tờ pháp lý cá nhân

Kể từ ngày 01/01/2025, một thay đổi quan trọng đã được áp dụng: CMND không còn được công nhận là giấy tờ pháp lý hợp lệ. Theo đó, Luật Doanh nghiệp 2025 đã điều chỉnh danh mục giấy tờ pháp lý cá nhân, loại bỏ hoàn toàn CMND ra khỏi danh sách.

Cụ thể, từ ngày 01/07/2025, khi thực hiện các thủ tục liên quan đến doanh nghiệp, các cá nhân chỉ có thể sử dụng một trong các loại giấy tờ sau:

• Thẻ căn cước (gọi tắt là TCC)
• Căn cước công dân (CCCD)
• Hộ chiếu còn hiệu lực
• Các giấy tờ chứng thực cá nhân hợp pháp khác được pháp luật công nhận

Đây là bước đi phù hợp với lộ trình số hóa thông tin công dân và cải cách hành chính, đảm bảo tính thống nhất trong quản lý danh tính điện tử toàn quốc.

1.3. Bổ sung nghĩa vụ của doanh nghiệp và chế độ lưu giữ tài liệu doanh nghiệp

Để tăng cường tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh, Luật Doanh nghiệp 2025 đã bổ sung các quy định mới về nghĩa vụ và chế độ lưu trữ tài liệu liên quan đến chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp. Những điểm mới này giúp xác định rõ trách nhiệm pháp lý và tạo hành lang pháp lý chặt chẽ hơn.

Về nghĩa vụ của doanh nghiệp:

• Có trách nhiệm thu thập, thường xuyên cập nhật và lưu giữ đầy đủ thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp
• Phải cung cấp kịp thời, chính xác thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp khi có yêu cầu từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền

Về chế độ lưu giữ tài liệu doanh nghiệp:

Ngoài các tài liệu bắt buộc phải lưu giữ theo quy định tại Điều 11 Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp còn phải bổ sung việc lưu trữ danh sách chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp (nếu có). Điều này nhằm đảm bảo tính rõ ràng về quyền sở hữu thực tế và trách nhiệm pháp lý trong hoạt động doanh nghiệp.

1.4. Bãi bỏ đăng ký doanh nghiệp online bằng tài khoản đăng ký kinh doanh

Theo Khoản 12 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung Luật Doanh nghiệp, từ ngày 01/07/2025, việc đăng ký kinh doanh trực tuyến thông qua tài khoản đăng ký kinh doanh truyền thống sẽ chính thức chấm dứt. Đây là bước ngoặt quan trọng trong lộ trình số hóa thủ tục hành chính doanh nghiệp tại Việt Nam.

Thay thế cho phương thức cũ, doanh nghiệp bắt buộc phải sử dụng tài khoản định danh điện tử VNeID khi thực hiện các thao tác trên cổng đăng ký doanh nghiệp. Trên thực tế, quy định này đã được áp dụng thí điểm từ ngày 01/07/2024, nhằm tạo thời gian chuyển đổi và làm quen cho doanh nghiệp.

Việc chuyển đổi sang hệ thống định danh điện tử thống nhất mang lại nhiều lợi ích:

• Tăng cường bảo mật thông tin doanh nghiệp
• Giảm thiểu rủi ro giả mạo trong đăng ký kinh doanh
• Tạo cơ sở dữ liệu thống nhất, liên thông giữa các cơ quan quản lý nhà nước
• Đẩy nhanh quá trình xử lý hồ sơ và cấp phép

1.5. Bổ sung trường hợp thông báo thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp

Theo Khoản 13 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung Luật Doanh nghiệp 2020, từ 01/07/2025, doanh nghiệp có nghĩa vụ thông báo đến cơ quan đăng ký kinh doanh khi có thay đổi trong giấy phép kinh doanh liên quan đến các nội dung sau:

• Ngành, nghề kinh doanh
• Cổ đông sáng lập, cổ đông là nhà đầu tư nước ngoài trong công ty cổ phần (ngoại trừ công ty niêm yết và công ty đăng ký giao dịch trên thị trường chứng khoán)
• Thông tin chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp (trừ công ty niêm yết và công ty đăng ký giao dịch chứng khoán)
• Các nội dung khác trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp

So với quy định cũ, Luật Doanh nghiệp 2025 đã mở rộng đối tượng được miễn trừ nghĩa vụ thông báo thay đổi cổ đông, bổ sung thêm “công ty đăng ký giao dịch trên thị trường chứng khoán” vào danh sách được miễn trừ. Đồng thời, luật mới cũng bổ sung quy định về việc phải thông báo khi có thay đổi thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi – một khái niệm mới được đưa vào luật lần này.

1.6. Tăng cường trách nhiệm pháp lý của cổ đông khi triệu tập ĐHĐCĐ

Luật Doanh nghiệp 2025 giữ nguyên các quy định về nội dung yêu cầu khi triệu tập đại hội đồng cổ đông, nhưng đã bổ sung một điểm mới quan trọng về trách nhiệm pháp lý.

Điểm mới đáng chú ý: Cổ đông hoặc nhóm cổ đông phải chịu trách nhiệm toàn diện trước pháp luật về tính xác thực, chính xác của mọi tài liệu và chứng cứ cung cấp cho cơ quan có thẩm quyền khi yêu cầu triệu tập ĐHĐCĐ.

Quy định này nhằm ngăn chặn tình trạng lạm dụng quyền cổ đông để gây rối hoạt động doanh nghiệp, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công ty và các cổ đông khác. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng giúp minh bạch hóa trách nhiệm trong quản trị doanh nghiệp.

1.7. Mở rộng quyền kinh doanh cho viên chức trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo

Một trong những thay đổi đột phá của Luật Doanh nghiệp 2025 là việc cho phép công chức, viên chức được tham gia hoạt động kinh doanh trong những lĩnh vực đặc thù.

Cụ thể, theo quy định mới, công chức và viên chức (được định nghĩa theo Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức) được phép:

• Thành lập doanh nghiệp riêng
• Góp vốn vào doanh nghiệp
• Tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp

Điều kiện quan trọng: Các hoạt động trên chỉ được phép trong những doanh nghiệp phục vụ mục đích khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo hoặc chuyển đổi số quốc gia.

Đây là sự thay đổi lớn so với Luật Doanh nghiệp 2020, khi trước đây mọi cán bộ, công chức, viên chức đều bị cấm tham gia các hoạt động kinh doanh. Quy định mới sẽ thúc đẩy sự đóng góp chuyên môn từ đội ngũ trí thức trong khu vực công vào tiến trình phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo của quốc gia.

1.8. Bổ sung các hành vi nghiêm cấm để tăng cường tính minh bạch

Luật Doanh nghiệp 2025 đã mở rộng danh sách các hành vi bị nghiêm cấm, nhằm tăng cường tính tuân thủ và minh bạch trong môi trường kinh doanh. Bên cạnh các hành vi đã được quy định tại Điều 16 Luật Doanh nghiệp 2020, luật mới bổ sung 2 nhóm hành vi bị cấm:

• Gian lận trong đăng ký kinh doanh: Kê khai không trung thực hoặc giả mạo hồ sơ đăng ký doanh nghiệp và hồ sơ thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp.
• Gian lận về vốn điều lệ: Bao gồm các hành vi:
  • Không góp đủ số vốn đã đăng ký nhưng không thực hiện điều chỉnh vốn điều lệ theo quy định pháp luật
  • Cố tình định giá sai lệch giá trị tài sản góp vốn

Việc bổ sung các hành vi bị nghiêm cấm này giúp ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp “ma”, doanh nghiệp “vốn ảo” – những vấn đề đã gây nhiều hệ lụy cho môi trường kinh doanh và công tác quản lý nhà nước trong thời gian qua.

2. Cơ hội cho các doanh nghiệp trong thời đại mới 

2.1. Minh bạch hóa môi trường kinh doanh

Luật Doanh nghiệp 2025 mở ra kỷ nguyên mới cho nền kinh tế Việt Nam với các quy định chặt chẽ về chủ sở hữu hưởng lợi và danh mục hành vi bị cấm. Những điều này không chỉ tạo dựng một sân chơi công bằng cho mọi doanh nghiệp mà còn củng cố niềm tin của nhà đầu tư quốc tế, từ đó thúc đẩy dòng vốn đầu tư vào thị trường Việt Nam. Khi môi trường kinh doanh trở nên minh bạch, các giao dịch kinh tế sẽ an toàn hơn, giảm thiểu rủi ro và tăng cường hiệu quả kinh doanh.

2.2. Đòn bẩy cho đổi mới sáng tạo

Một bước đột phá lớn trong Luật Doanh nghiệp 2025 là việc mở rộng cánh cửa cho đội ngũ công chức, viên chức tham gia vào lĩnh vực kinh doanh đổi mới sáng tạo. Điều này sẽ tạo ra làn sóng trí tuệ mới, kết nối chuyên môn học thuật với thực tiễn kinh doanh. Sự kết hợp giữa kiến thức chuyên sâu của đội ngũ công chức và môi trường kinh doanh năng động sẽ là chất xúc tác mạnh mẽ cho các đột phá công nghệ, đưa Việt Nam tiến gần hơn với mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo trong khu vực.

2.3. Chuyển đổi số trong thủ tục hành chính

Việc áp dụng VNeID trong quy trình đăng ký doanh nghiệp không đơn thuần là sự thay đổi công cụ, mà là cuộc cách mạng trong cải cách hành chính. Doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được hàng triệu giờ công và chi phí tuân thủ mỗi năm nhờ quy trình số hóa này. Tính kết nối của dữ liệu số cũng giúp các cơ quan quản lý nhà nước nâng cao hiệu quả giám sát, trong khi vẫn đảm bảo trải nghiệm thuận tiện cho người dùng. Đây là bước đi quan trọng trong hành trình xây dựng Chính phủ số và nền kinh tế số của Việt Nam.

2.4. Tăng cường hiệu quả quản trị công ty

Các quy định mới về trách nhiệm pháp lý của cổ đông khi triệu tập ĐHĐCĐ đã tạo ra hàng rào bảo vệ vững chắc cho hoạt động quản trị doanh nghiệp. Không chỉ ngăn chặn các hành vi lạm quyền và gây rối, quy định này còn thúc đẩy văn hóa trách nhiệm trong quản trị công ty. Khi mỗi cổ đông đều ý thức rõ về trách nhiệm pháp lý của mình, các quyết định trong doanh nghiệp sẽ được cân nhắc kỹ lưỡng hơn, đảm bảo lợi ích hài hòa giữa các bên liên quan và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

3. Thách thức trong thời đại mới của chuyển đổi doanh nghiệp

3.1. Gánh nặng tài chính từ chi phí tuân thủ

Với việc áp dụng Luật Doanh nghiệp 2025, doanh nghiệp phải đối mặt với khoản đầu tư đáng kể để thu thập và quản lý thông tin chủ sở hữu hưởng lợi. Đặc biệt đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, nguồn lực tài chính hạn hẹp khiến việc nâng cấp hệ thống quản lý dữ liệu và đào tạo nhân sự trở thành bài toán khó. Dù lợi ích về tính minh bạch là không thể phủ nhận trong dài hạn, gánh nặng tài chính ngắn hạn có thể làm chậm nhịp độ phát triển của nhiều đơn vị.

3.2. Rào cản chuyển đổi số trong thực tiễn

Hành trình áp dụng nền tảng VNeID không đơn thuần là việc thay đổi công cụ mà là cuộc cách mạng trong tư duy quản lý. Tại các vùng sâu vùng xa và doanh nghiệp truyền thống, khoảng cách số không chỉ là thiếu hạ tầng công nghệ mà còn là rào cản về nhận thức và kỹ năng. Những gián đoạn không mong muốn trong quy trình đăng ký kinh doanh có thể phát sinh, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và lộ trình chuyển đổi hợp lý từ doanh nghiệp.

3.3. Áp lực pháp lý gia tăng

Sự mở rộng danh mục hành vi bị nghiêm cấm đặt doanh nghiệp vào tình thế “đi trên dây” – nơi mỗi quyết định đều cần được cân nhắc dưới lăng kính pháp lý. Một sai sót trong kê khai vốn hay thủ tục đăng ký không còn đơn thuần là vấn đề hành chính mà có thể dẫn đến hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Điều này buộc doanh nghiệp phải xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ và thiết lập mối quan hệ thường xuyên với chuyên gia tư vấn pháp lý để đảm bảo tuân thủ.

4. Những lưu ý quan trọng dành cho doanh nghiệp trong giai đoạn chuyển đổi pháp lý

Xây dựng chiến lược tuân thủ pháp lý toàn diện

Không chỉ dừng lại ở việc đáp ứng các yêu cầu pháp lý, doanh nghiệp cần phát triển một chiến lược tuân thủ toàn diện nhằm biến thách thức thành lợi thế cạnh tranh. Hãy xây dựng lộ trình chi tiết với các mốc thời gian cụ thể, phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng bộ phận, và thiết lập hệ thống giám sát việc thực thi.

4.1. Tận dụng công nghệ trong quản trị doanh nghiệp

Chuyển đổi số không chỉ là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc. Đầu tư vào các giải pháp phần mềm quản lý doanh nghiệp (ERP) tích hợp các tính năng tuân thủ pháp lý, hệ thống quản lý tài liệu thông minh với khả năng truy xuất nhanh chóng, và nền tảng bảo mật dữ liệu đa lớp sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí trong quá trình tuân thủ.

4.2. Phát triển mạng lưới đối tác chiến lược

Trong bối cảnh pháp lý ngày càng phức tạp, không doanh nghiệp nào có thể tự mình nắm bắt tất cả thay đổi. Xây dựng mạng lưới đối tác với các công ty tư vấn pháp lý uy tín, các hiệp hội doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước sẽ cung cấp nguồn thông tin quý giá, hỗ trợ doanh nghiệp điều hướng trong “mê cung” pháp lý mới.

4.3. Đầu tư vào nhân sự chuyên trách

Thay vì coi việc tuân thủ pháp lý là trách nhiệm bán thời gian của bộ phận kế toán hay hành chính, doanh nghiệp cần cân nhắc phát triển đội ngũ chuyên trách về pháp chế và tuân thủ. Đội ngũ này không chỉ đảm bảo việc tuân thủ các quy định mới mà còn đóng vai trò cố vấn chiến lược trong việc xây dựng mô hình quản trị doanh nghiệp hiệu quả.

4.4. Tối ưu hóa cấu trúc doanh nghiệp

Luật Doanh nghiệp 2025 mở ra cơ hội để doanh nghiệp rà soát và tái cấu trúc mô hình hoạt động. Phân tích kỹ lưỡng về cấu trúc sở hữu, mô hình quản trị và quy trình ra quyết định có thể giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ luật mới mà còn tối ưu hóa hiệu quả hoạt động và giảm thiểu rủi ro pháp lý.