Bên cạnh IQ thì EQ cũng là một loại chỉ số thường xuyên được nhắc đến khi đánh giá con người. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng chỉ số cảm xúc EQ có ảnh hưởng mạnh mẽ không kém gì so với IQ. Ngày càng nhiều bài test ra đời nhằm mục đích đánh giá chỉ số này ở người. Vậy EQ là gì? Chỉ số này có ý nghĩa như thế nào cùng tìm hiểu cùng AsiaSoft ở bài viết dưới đây.

1. Dấu hiệu của EQ là gì?

• Khả Năng Xác Định và Mô Tả Cảm Xúc
• Nhận Thức Điểm Mạnh và Hạn Chế Của Cá Nhân
• Sự Tự Tin và Sự Chấp Nhận Bản Thân
• Khả Năng Buông Bỏ Sai Lầm
• Khả Năng Chấp Nhận và Đón Nhận Sự Thay Đổi
• Sự Tò Mò Mạnh Mẽ, Đặc Biệt Là Về Người Khác
• Cảm Giác Đồng Cảm và Quan Tâm Đến Người Khác
• Sự Nhạy Cảm Với Cảm Xúc Của Người Khác
• Nhận Trách Nhiệm Về Sai Lầm
• Khả Năng Quản Lý Cảm Xúc Trong Những Tình Huống Khó Khăn

2. EQ được đo lường như thế nào?

Một số đánh giá khác nhau đã xuất hiện để đo lường mức độ trí tuệ cảm xúc. Những bài kiểm tra như vậy thường thuộc một trong hai loại: bài kiểm tra tự báo cáo và bài kiểm tra khả năng.

Bài kiểm tra tự báo cáo là phổ biến nhất vì chúng dễ quản lý và cho điểm dễ dàng nhất. Trong các bài kiểm tra như vậy, người trả lời trả lời các câu hỏi hoặc câu phát biểu bằng cách đánh giá hành vi của chính họ. Ví dụ: trong một câu như “Tôi thường cảm thấy rằng tôi hiểu cảm giác của người khác” người làm bài kiểm tra có thể mô tả tuyên bố là không đồng ý, hơi không đồng ý, đồng ý hoặc rất đồng ý.

Mặt khác, các bài kiểm tra khả năng liên quan đến việc yêu cầu mọi người phản ứng với các tình huống và sau đó đánh giá kỹ năng của họ. Những bài kiểm tra như vậy thường yêu cầu mọi người thể hiện khả năng của mình, sau đó được bên thứ ba đánh giá.

Nếu bạn đang làm bài kiểm tra trí tuệ cảm xúc do chuyên gia sức khỏe tâm thần thực hiện, đây là hai biện pháp có thể được sử dụng:

• Bài kiểm tra trí tuệ cảm xúc của Mayer-Salovey -Caruso (MSCEIT): Là bài kiểm tra dựa trên khả năng nhằm đo lường bốn nhánh của mô hình EI của Mayer và Salovey. Người dự thi thực hiện các nhiệm vụ được thiết kế để đánh giá khả năng nhận thức, xác định, hiểu và quản lý cảm xúc của họ.
• Bản kiểm kê năng lực xã hội và cảm xúc (ESCI): Dựa trên một công cụ cũ hơn được gọi là Bảng câu hỏi tự đánh giá và yêu cầu những người biết rõ về cá nhân đó đưa ra xếp hạng về khả năng của người đó trong nhiều năng lực cảm xúc khác nhau. Bài kiểm tra được thiết kế để đánh giá khả năng xã hội và cảm xúc giúp phân biệt mọi người với tư cách là nhà lãnh đạo mạnh mẽ.

Ngoài ra còn có nhiều tài nguyên trực tuyến không chính thức hơn, nhiều tài nguyên trong số đó miễn phí, để điều tra trí tuệ cảm xúc của bạn.

3. 4 thành phần của EQ là gì?

Trí tuệ cảm xúc (Emotional Intelligence – EQ) bao gồm nhiều khía cạnh và yếu tố khác nhau. Tuy nhiên, mô hình phổ biến nhất về trí tuệ cảm xúc là của nhà tâm lý Daniel Goleman. Theo Goleman, có bốn thành phần chính của trí tuệ cảm xúc, được mô tả như sau:

• Nhận thức cảm xúc: Bước đầu tiên để hiểu cảm xúc là nhận thức chúng một cách chính xác. Trong nhiều trường hợp, điều này có thể liên quan đến việc hiểu các tín hiệu phi ngôn ngữ như ngôn ngữ cơ thể và nét mặt.
• Kiểm soát cảm xúc: Bước tiếp theo liên quan đến việc sử dụng cảm xúc để thúc đẩy hoạt động tư duy và nhận thức. Cảm xúc giúp ưu tiên những gì chúng ta chú ý và phản ứng; chúng ta phản ứng theo cảm xúc với những thứ thu hút sự chú ý của chúng ta.
• Hiểu cảm xúc: Những cảm xúc mà chúng ta cảm nhận được có thể mang nhiều ý nghĩa khác nhau. Nếu ai đó đang thể hiện cảm xúc tức giận, người quan sát phải giải thích nguyên nhân khiến người đó tức giận và ý nghĩa của nó. Ví dụ: nếu sếp của bạn tỏ ra tức giận, điều đó có thể có nghĩa là họ không hài lòng với công việc của bạn hoặc có thể là do họ bị phạt quá tốc độ trên đường đi làm sáng hôm đó hoặc họ đã cãi nhau với đối tác của mình. .
• Quản lý cảm xúc: Khả năng quản lý cảm xúc hiệu quả là một phần quan trọng của trí tuệ cảm xúc và mức độ cao nhất. Điều chỉnh cảm xúc và phản ứng phù hợp cũng như đáp lại cảm xúc của người khác đều là những khía cạnh quan trọng của việc quản lý cảm xúc.

Bốn nhánh của mô hình này được sắp xếp theo độ phức tạp với các quy trình cơ bản hơn ở cấp độ thấp hơn và các quy trình nâng cao hơn ở cấp độ cao hơn. Ví dụ, cấp độ thấp nhất liên quan đến việc nhận thức và thể hiện cảm xúc, trong khi cấp độ cao hơn đòi hỏi sự tham gia có ý thức nhiều hơn và liên quan đến việc điều chỉnh cảm xúc.

4. Tác động của EQ tới cuộc sống

Mối quan tâm đến việc dạy và học trí tuệ xã hội và cảm xúc đã tăng lên trong những năm gần đây. Các chương trình học tập xã hội và cảm xúc (SEL) đã trở thành một phần tiêu chuẩn trong chương trình giảng dạy của nhiều trường học.

Mục tiêu của những sáng kiến ​​này không chỉ là cải thiện sức khỏe và hạnh phúc mà còn giúp học sinh thành công trong học tập và ngăn ngừa bắt nạt. Có rất nhiều ví dụ về vai trò của trí tuệ cảm xúc trong cuộc sống hàng ngày.

4.1. Suy nghĩ trước khi phản ứng

Những người thông minh về mặt cảm xúc biết rằng cảm xúc có thể mạnh mẽ nhưng cũng chỉ mang tính tạm thời. Khi một sự kiện mang tính cảm xúc mạnh mẽ xảy ra, chẳng hạn như trở nên tức giận với đồng nghiệp, phản ứng thông minh về mặt cảm xúc sẽ phải mất một thời gian trước khi phản ứng. Điều này cho phép mọi người bình tĩnh lại cảm xúc và suy nghĩ hợp lý hơn về tất cả các yếu tố xung quanh cuộc tranh luận.

4.2. Khả năng tự nhận thức cao hơn

Trí tuệ cảm xúc (EQ) có một tác động tích cực đáng kể đối với khả năng tự nhận thức. EQ giúp người ta nhận biết và hiểu rõ cảm xúc của bản thân, xây dựng sự hiểu biết sâu sắc về bản thân, và phát triển khả năng kiểm soát cảm xúc. Nhờ vào EQ, người ta có khả năng đánh giá bản thân một cách tích cực, tư duy tự trọng, và đối đầu mạnh mẽ với thách thức. Tất cả những yếu tố này đóng góp vào việc xây dựng một bức tranh tự nhận thức tích cực, ảnh hưởng đến cả cuộc sống cá nhân và mối quan hệ xã hội và chuyên nghiệp.

4.3. Đồng cảm với người khác

Phần lớn trí tuệ cảm xúc là khả năng suy nghĩ và đồng cảm với cảm giác của người khác. Điều này thường liên quan đến việc cân nhắc xem bạn sẽ phản ứng thế nào nếu ở trong tình huống tương tự.

Những người có trí tuệ cảm xúc mạnh mẽ có thể xem xét quan điểm, kinh nghiệm và cảm xúc của người khác và sử dụng thông tin này để giải thích lý do tại sao mọi người lại hành xử theo cách họ làm.

5. Cách sử dụng EQ trong cuộc sống 

Trí tuệ cảm xúc có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau trong cuộc sống hàng ngày của bạn. Một số cách khác nhau để rèn luyện trí tuệ cảm xúc bao gồm:

• Có khả năng chấp nhận những lời chỉ trích và trách nhiệm
• Có thể bước tiếp sau khi mắc sai lầm
• Có thể nói không khi bạn cần
• Có thể chia sẻ cảm xúc của bạn với người khác
• Có khả năng giải quyết vấn đề theo cách phù hợp với mọi người
• Có thể đồng cảm với người khác
• Có kỹ năng lắng nghe tuyệt vời
• Biết lý do tại sao bạn làm những việc bạn làm
• Không phán xét người khác

Trí tuệ cảm xúc là điều cần thiết để giao tiếp tốt giữa các cá nhân. Một số chuyên gia tin rằng khả năng này đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định thành công trong cuộc sống hơn là chỉ riêng IQ. May mắn thay, có những điều bạn có thể làm để củng cố trí tuệ cảm xúc và xã hội của mình.

Hiểu được cảm xúc có thể là chìa khóa để có những mối quan hệ tốt hơn, cải thiện sức khỏe và kỹ năng giao tiếp mạnh mẽ hơn. 

6. Trí tuệ cảm xúc có nhược điểm không?

Việc có kỹ năng trí tuệ cảm xúc thấp hơn có thể dẫn đến một số cạm bẫy tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực của cuộc sống bao gồm công việc và các mối quan hệ. Những người có ít kỹ năng cảm xúc hơn có xu hướng tranh cãi nhiều hơn, có mối quan hệ kém chất lượng hơn và có kỹ năng đối phó cảm xúc kém.

Trí tuệ cảm xúc thấp có thể gặp một số hạn chế, nhưng việc có kỹ năng cảm xúc ở mức độ rất cao cũng có thể đi kèm với nhiều thách thức. Ví dụ:

• Nghiên cứu cho thấy rằng những người có trí tuệ cảm xúc cao thực sự có thể kém sáng tạo và ít đổi mới hơn.
• Những người có trí tuệ cảm xúc cao có thể gặp khó khăn trong việc đưa ra những phản hồi tiêu cực vì sợ làm tổn thương cảm xúc của người khác.
• Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng EQ cao đôi khi có thể được sử dụng cho mục đích lôi kéo và lừa đảo

7. Một số cách để cải thiện EQ là gì?

Thông minh về mặt cảm xúc là quan trọng, nhưng bạn có thể thực hiện những bước nào để cải thiện kỹ năng xã hội và cảm xúc của mình? Dưới đây là một số lời khuyên.

7.1. Khả năng lắng nghe

Ngôn ngữ cơ thể có thể mang rất nhiều ý nghĩa. Khi bạn cảm nhận được ai đó đang cảm thấy theo một cách nào đó, hãy xem xét các yếu tố khác nhau có thể góp phần tạo nên cảm xúc đó.

7.2. Đồng cảm

Nắm bắt cảm xúc là điều quan trọng, nhưng bạn cũng cần có khả năng đặt mình vào vị trí của người khác để thực sự hiểu quan điểm của họ. Hãy tập đồng cảm với người khác. Hãy tưởng tượng bạn sẽ cảm thấy thế nào trong hoàn cảnh của họ. Những hoạt động như vậy có thể giúp bạn xây dựng sự hiểu biết về mặt cảm xúc về một tình huống cụ thể cũng như phát triển các kỹ năng cảm xúc mạnh mẽ hơn về lâu dài.

7.3. Khả năng lý luận với cảm xúc

Khả năng lý luận với cảm xúc là một phần quan trọng của trí tuệ cảm xúc. Hãy xem xét cảm xúc của chính bạn ảnh hưởng như thế nào đến quyết định và hành vi của bạn. Khi bạn đang nghĩ về cách người khác phản ứng, hãy đánh giá vai trò của cảm xúc của họ.

Tại sao người này lại cảm thấy như vậy? Có yếu tố vô hình nào có thể góp phần tạo ra những cảm xúc này không? Cảm xúc của bạn khác với họ như thế nào? Khi khám phá những câu hỏi như vậy, bạn có thể thấy rằng việc hiểu vai trò của cảm xúc trong cách mọi người suy nghĩ và hành xử trở nên dễ dàng hơn.