Theo dòng thời gian, khi các thế hệ đi trước dần trưởng thành, cũng là lúc chúng ta chào đón sự phát triển của thế hệ kế tiếp theo – thế hệ Gen Z. Đây là một cộng đồng những bạn trẻ luôn sôi nổi, năng động và đầy nhiệt huyết. Tuy nhiên, đôi lần chúng ta sẽ bắt gặp những lời phàn nàn đâu đó của những anh chị đi trước về cá tính “lồi lõm” của thế hệ này ở chốn công sở. Vậy thế hệ Gen Z có thật sự nổi loạn như trong lời đồn? Cùng Asia Soft khám phá ngay trong bài viết dưới đây nha!

1. Gen Z là gì? Và bức chân dung các thế hệ theo dòng thời gian

1.1. Gen Z là gì?

Thế hệ Gen Z (còn được gọi là thế hệ Zoomers) là thế hệ người sinh sống vào khoảng thời gian sau thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21. Tên gọi “Gen Z” được đặt theo trình tự từ thế hệ tiếp theo sau thế hệ Millennials (thế hệ Y). Tuy nhiên, không có ngày chính thức xác định để đánh dấu sự chuyển đổi từ Millennials sang Gen Z, nhưng thông thường người ta định nghĩa Gen Z bắt đầu từ những năm 1990 đến khoảng giữa những năm 2000.

Gen Z là thế hệ đầu tiên sinh ra và lớn lên trong thời đại kỹ thuật số và internet. Họ tiếp xúc với công nghệ từ khi còn rất nhỏ và có kỹ năng sử dụng các thiết bị di động, máy tính bảng, và các ứng dụng trực tuyến một cách tự nhiên.

Gen Z thường được miêu tả là sáng tạo, linh hoạt, và sử dụng đa nhiệm thông qua các công nghệ kỹ thuật số. Họ có xu hướng tạo ra nội dung mới và phản hồi nhanh chóng trên mạng xã hội.

1.2. Bức chân dung các thế hệ theo dòng thời gian

Những hiểu lầm mang tính thế hệ đang diễn ra trong nhiều tổ chức ngày nay. Các nhà tiếp thị trên khắp thế giới đang phải đối mặt với thách thức phục vụ năm thế hệ khác nhau: Baby Boomers, Gen X, Gen Y và Gen Z.

Bốn thế hệ đầu tiên tạo nên xương sống của thị trường việc làm. Hầu hết những người thuộc thế hệ Baby Boomers vẫn đang trong độ tuổi nghỉ hưu và hầu hết các nhà lãnh đạo toàn cầu hiện tại đều là Gen X, Gen Y là nhóm làm việc lớn nhất và Gen Z mới bước vào thị trường việc làm. Những thế hệ này có mức độ hiểu biết về công nghệ khác nhau. Nhìn thị trường qua lăng kính thế hệ sẽ giúp các nhà tiếp thị hiểu cách thức tiếp thị 5.0 dẫn đầu về công nghệ có thể được triển khai tốt nhất.

• Thế hệ Baby Boomers, sinh năm 1945-1965

Đây là thế hệ nổi tiếng thế giới. Sau khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, nhiều thanh niên Mỹ nhập ngũ đã trở về nhà và lập gia đình, sau đó là làn sóng bùng nổ trẻ em và “Baby Boomers” ra đời từ đó.

Baby Boomers trải qua nhiều sự kiện quan trọng trong lịch sử như cuộc cách mạng văn hóa 1960, cuộc cách mạng âm nhạc với xu hướng nhạc rock và pop, cách mạng phong cách sống, và các sự kiện chính trị lớn. Họ cũng là thế hệ đã trải qua cuộc cách mạng công nghệ với sự phát triển nhanh chóng của máy tính và internet.

Ngày nay, Baby Boomers đã bước vào giai đoạn tuổi già và nhiều người đã về hưu. Họ đóng vai trò quan trọng trong xã hội, đóng góp vào nền kinh tế và đưa ra những thay đổi lớn trong nhiều lĩnh vực.

• Thế hệ X (Gen-X, sinh năm 1965-1980)

Đây là thế hệ tiếp theo của thế hệ baby boomer, tuy có đời sống vật chất và trình độ học vấn phong phú hơn nhưng cũng đã trải qua sự phát triển không ngừng của khoa học công nghệ. Xã hội đã trải qua những thay đổi to lớn, nhưng các cuộc khủng hoảng kinh tế thường xuyên và dư luận tiêu cực trong quá trình phát triển đã khiến họ cảm thấy lạc lõng trong tương lai. 

Nói cách khác, Thế hệ X là một thế hệ không rõ và bối rối, các đặc điểm của môi trường của họ là thường biểu hiện như: Khó khăn trong giao tiếp với đồng nghiệp, người thân cha mẹ, giá nhà tăng nhanh hơn tiền lương, cuộc sống bị tiêu dùng và mua sắm nuốt chửng, tin đồn giải trí của người nổi tiếng tràn lan, phương tiện truyền thông không đáng tin cậy và một số lượng lớn các sự kiện xã hội có thể được mô tả, khiến mọi người tức giận và bất lực.

• Thế hệ Y (Millennial Generation, sinh năm 1980-1995)

Thế hệ Gen-Y còn được gọi là Thế hệ Millennial, do tỷ lệ sinh của thế hệ này lại tăng mạnh nên còn được gọi là “Echo Boomers”. Đặc điểm lớn nhất của Thế hệ Y là họ đã trải qua sự phổ biến nhanh chóng của máy tính cá nhân và Internet, từ đó hình thành thái độ sống và giá trị hoàn toàn khác với Thế hệ X: Trung thực, lạc quan, kiên trì, thẳng thắn, quyết đoán và hiểu biết.

• Thế hệ Z (Gen-Z, sinh từ 1995-2010)

Thế hệ Z là thổ dân của công nghệ số các thế hệ đã trải qua những thay đổi về chất, và tính cách của họ trở nên độc lập hơn và quan tâm hơn đến trải nghiệm cuộc sống. Đồng thời, họ cũng biết cách khai thác giá trị và dịch vụ tốt nhất.

2. Đặc điểm của Thế hệ Gen-Z

• Đầu tiên, Gen Z, những người sinh từ cuối những năm 1990 đến giữa thập kỷ 2010, có thói mua sắm trực tuyến thường xuyên hơn thế hệ Millennials (người sinh trong khoảng thập kỷ 1980 và đầu thập kỷ 1990.
• Thứ hai, Thế hệ Z quan tâm nhiều hơn đến “trải nghiệm” và tiết kiệm hơn, họ cố gắng khai thác giá trị và dịch vụ tốt nhất.
• Thứ ba, thanh thiếu niên Gen Z ảnh hưởng đến mức tiêu dùng của cha mẹ họ nhiều hơn so với thế hệ thiên niên kỷ trước đây: Họ có chi phí sinh hoạt cao hơn và sở thích của họ có thể ảnh hưởng đáng kể đến quyết định mua hàng của hộ gia đình.

Thế hệ Z là nhóm khán giả chính của văn hóa hai chiều và con đường phát triển của họ có liên quan chặt chẽ với nó. Văn hóa hai chiều, còn được gọi là “cultural exchange” hoặc “participatory culture,” là một loại văn hóa trong đó công chúng không chỉ là người tiêu dùng của nội dung truyền thông mà còn tham gia tạo ra nó. Điều này bao gồm việc chia sẻ, thảo luận, tạo ra nội dung, và tương tác trực tiếp với nội dung truyền thông qua các phương tiện trực tuyến, chẳng hạn như mạng xã hội, video trực tuyến, và diễn đàn.

Văn hóa hai chiều đã tác động sâu sắc đến thói quen và giá trị hàng ngày của họ. Bên cạnh những đặc điểm như cá tính khác biệt, chú trọng trải nghiệm, sẵn sàng thử cái mới, thế hệ Z vốn chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa hai chiều còn có ít nhất các đặc điểm tính cách chính, đó là: 

• Kết nối số: Gen Z là thế hệ đầu tiên sinh ra và lớn lên trong thời đại kỹ thuật số. Họ tiếp xúc với công nghệ và internet từ khi còn rất nhỏ, do đó, họ có kỹ năng sử dụng công nghệ và mạng xã hội một cách tự nhiên.
• Đa nhiệm và linh hoạt: Gen Z thường có khả năng đa nhiệm và linh hoạt trong việc sử dụng các thiết bị di động, máy tính bảng và các ứng dụng trực tuyến. Họ thích sử dụng nhiều công nghệ cùng một lúc và dễ dàng thích ứng với các công nghệ mới.
• Sáng tạo và năng động: Gen Z thường được đánh giá cao về sáng tạo và khả năng tư duy độc đáo. Họ có xu hướng tạo ra nội dung mới trên mạng xã hội, như video ngắn, hình ảnh và các bài viết cá nhân.
• Tích cực về xã hội: Gen Z thường quan tâm đến các vấn đề xã hội như biến đổi khí hậu, bình đẳng giới, đa dạng và quyền của người LGBT+. Họ thể hiện sự quan tâm và ủng hộ đối với các vấn đề quan trọng trong xã hội.
• Sự ảnh hưởng của truyền thông và nền văn hóa pop: Gen Z tiếp nhận một lượng lớn thông tin từ truyền thông xã hội, phim ảnh, âm nhạc và các nền tảng giải trí khác. Điều này có thể tạo ra sự ảnh hưởng lớn đến tư tưởng, phong cách sống và giá trị của thế hệ này.
• Khao khát học hỏi và phát triển cá nhân: Gen Z thường có xu hướng tìm kiếm kiến thức từ nhiều nguồn thông tin khác nhau. Họ thích học hỏi từ trải nghiệm thực tế, khám phá các khía cạnh mới của cuộc sống và phát triển cá nhân qua việc tự khám phá.
• Tích hợp và chia sẻ: Gen Z thường có tinh thần tích hợp và thể hiện mong muốn chia sẻ thông tin, ý kiến ​​và kinh nghiệm cá nhân trên mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến khác.

3. 9 quan niệm sai lầm về thế hệ Gen Z hiện nay 

3.1. Hiểu lầm 1: Thế hệ Gen Z là duy vật?

Nhiều người cho rằng Thế hệ Z tin vào chủ nghĩa vật chất, bởi vì cha mẹ của họ giàu có hơn, cùng với sự thúc giục kết hôn của những người 85-95 trên khắp thế giới và các yêu cầu vật chất khác nhau đối với người bạn đời, nên họ sẽ tự nhiên chuyển sang thế hệ gen Z sau 95.

Do hạn chế của thời đại, các thế hệ trước sợ nghèo, sau khi bắt kịp thời kỳ kinh tế tăng trưởng nhanh, họ đã quen với việc lấy đồng tiền/vật chất làm thước đo mọi thứ trên đời.

Ở thời đại này, vật chất đã phong phú lên rất nhiều, thế hệ Z đã chuyển từ “sự sống còn” sang “sự sống” và “vật chất” chỉ là một phần của cuộc sống và sự tự nhận thức. Do đó, chủ nghĩa duy vật của Thế hệ Gen Z hoàn toàn khác với chủ nghĩa duy vật của các thế hệ trước. 

3.2. Hiểu lầm 2: Thế hệ Gen Z theo đuổi sự cá tính và khác biệt?

Ở các thế hệ trước, dù là yếu tố thể chế hay vật chất, chúng ta đều mặc quần áo giống nhau, xem cùng một chiếc TV, để kiểu tóc giống nhau và đường đời của chúng ta cũng giống như những người xung quanh.

Hôm nay khi chúng ta có tiền và thời gian, chúng ta muốn trở nên khác biệt, hoặc khi tôi thấy Thế hệ Z, tôi nghĩ họ khác biệt, nhưng thực ra chúng ta dùng thước đo của chính mình để đo lường họ.

Khác biệt không hiếm, đối với Thế hệ Z, nó sinh ra là để khác biệt. Cha mẹ nói với họ từ khi sinh ra rằng họ là tốt nhất. Cái họ đang đối mặt không phải là một cây cầu ván đơn, mà là vô số sự lựa chọn, đối với họ, cá tính không có nghĩa là khác biệt, mà cá tính chính là tìm ra thứ phù hợp nhất, cá tính chính là phong cách của chính mình.

3.3. Hiểu lầm 3: Thế hệ Gen Z sẽ không âu lo, sống vô tâm?

Những người trẻ tuổi ngày nay đang phải đối mặt với sự nhầm lẫn chưa từng có của thời đại và những thay đổi nhanh chóng, toàn diện và lật đổ đang tác động không ngừng đến tất cả mọi người.

Trong thời đại này, con đường cũ đã thất bại và trật tự cũ đã bị lật đổ. Đối mặt với một thời đại như vậy, các thế hệ trước đã thua lỗ, huống hồ là những người trẻ tuổi ngày nay. Nói cách khác, nhiều người “không nhận ra mình thực sự cần gì và muốn gì”, “muốn sống tốt nhưng lại lo mình sẽ không sống tốt”,… Lo lắng đến một cách tự nhiên.

Những người trẻ tuổi ngày nay có những kỳ vọng cao bất thường, họ hy vọng có hũ vàng đầu tiên trước 30 tuổi. Thế giới bên ngoài thường miêu tả những vị chủ tịch thành công trong chính công ty của họ ở độ tuổi 20. Điều này chắc chắn là “miễn là bạn dám làm, bạn có thể thành công”, và điều này gây áp lực lớn tới các bạn trẻ.

3.4. Lầm tưởng 4: Thế hệ Gen Z lười biếng?

Thế hệ Z được coi là thế hệ lười nhất trong tất cả các thế hệ vì họ luôn đi đường tắt để đạt được thứ mình cần, nhưng đây chỉ là cách họ được giáo dục và hành xử theo thời đại – đó là sử dụng sự khéo léo của mình và tốn ít chi phí và nguồn lực nhất để đạt được mục tiêu.

Hầu hết thế hệ gen Z thể hiện sự quan tâm đối với việc khen ngợi, khuyến khích và thưởng thức những hành động tốt, đạo đức, và nỗ lực của người khác. Và hầu hết họ sẽ có xu hướng tôn trọng những người đã làm việc chăm chỉ và đạt được thành công.

3.5. Lầm tưởng 5: Thế hệ Gen Z không yêu công việc?

Dư luận cho rằng thế hệ Z không thích đi làm, thấy bất đồng thì từ chức, không làm gì,… Bản chất là do họ có cách nhìn khác về công việc.

Thế hệ Z có lối sống hội nhập lớn, cho dù đó là quản lý thời gian hay động lực hành vi, không có ranh giới phân chia rõ ràng giữa công việc và cuộc sống của họ. Một mặt, họ cần có được sự hài lòng trong công việc, mặt khác, họ cũng muốn tìm cách tận hưởng cuộc sống từ công việc.

Ở một khía cạnh khác, sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống hoàn toàn khác với các thế hệ trước và họ cũng có những kỳ vọng khác về sự linh hoạt trong công việc, quản lý và phản hồi, bởi vì họ đã quen với Facebook, Zalo, Tiktok,… phản ứng trong môi trường làm việc.

Họ muốn có thể đặt câu hỏi và nhận được lời khuyên cũng như phản hồi về nghề nghiệp bất cứ lúc nào. Họ cần một người cố vấn cuộc sống hơn là một ông chủ, bởi vì đây là cách họ lớn lên. Nếu có mâu thuẫn giữa họ, họ sẽ tự nhiên dừng lại công việc đó, khiến mọi người lầm tưởng rằng họ không thích làm việc.

3.6. Hiểu lầm 6: Phong cách tiêu dùng của Thế hệ Gen Z rất cảm tính?

Nếu chỉ nhìn vào tiêu dùng cao cấp, bạn có thể nghĩ rằng Gen Z là một nhóm người tiêu dùng “vật chất”, họ dễ dàng bị thu hút bởi những thứ màu mè và luôn trả tiền cho những thứ “hàng hiệu cao cấp” một cách dại dột.

Nhưng trên thực tế, đặc biệt là khi lựa chọn các sản phẩm có giá tương đối cao, Thế hệ Z sẽ không mê tín các thương hiệu lớn mà sẽ tìm hiểu về sản phẩm thông qua nhiều kênh khác nhau và xem xét hiệu quả chi phí của sản phẩm.

Thế hệ Z được mệnh danh là “đội quân giữ gìn sức khỏe”, dù chỉ mua một hộp sữa chua, họ cũng sẽ chú ý đến chủng loại và thứ hạng của các chất phụ gia trong danh sách thành phần.

Từ góc độ lớn hơn, quan điểm tiêu dùng của họ từ lâu đã khác với các thế hệ trước. Chúng ta hoặc mua những gì chúng ta cần, hoặc mua sắm là để thể hiện bản thân, còn Thế hệ Gen Z, khi họ tiêu dùng để giao lưu, tiêu dùng để thỏa mãn bản thân và tiêu dùng để sáng tạo, về cơ bản không có tiêu dùng bốc đồng.

3.7. Lầm tưởng 7: Người tiêu dùng Thế hệ Gen Z có đạo đức không?

Các vấn đề đạo đức, vấn đề môi trường và lợi ích công cộng ngày càng quan trọng đối với Gen Z. Đặc biệt, các tình nguyện viên khác nhau trong dịch bệnh và phúc lợi công cộng lấy họ làm lực lượng chính, về bảo vệ môi trường, xe đạp dùng chung, Giờ trái đất, phân loại rác, họ cũng không tiếc công sức quảng bá và thực hiện.

Sự khác biệt rõ ràng giữa họ và các thế hệ trước đó là họ không thụ động nhận các dự án từ thiện truyền thống và được giao, mà họ thể hiện bản thân thông qua các giá trị mà họ đề cao và quyền quyết định việc thực hiện các chủ trương phúc lợi công cộng và các đối tượng khác.

3.8. Lầm tưởng 12: Liệu Thế hệ Gen Z có trung thành với những thương hiệu trẻ hơn?

Nhiều người nói rằng Thế hệ Gen Z rất hay thay đổi và họ có thể là nhóm ít trung thành với 1 thương hiệu nhất định nào đó.

Gen Z thực sự được sinh ra trong một thế giới đầy lựa chọn và trải nghiệm, những “động lực cao” này có điểm bắt lửa cao và sẽ không dễ bị lay động, không dễ để giành được lòng trung thành lâu dài của họ. Ở một góc độ khác, vì theo đuổi “quyền lực cao” nên khao khát được thử và khám phá những thương hiệu mới của Gen Z cũng rất cao.

Đối với việc xây dựng thương hiệu, cần phải nắm bắt mọi cơ hội xây dựng thương hiệu có thể khiến họ theo đuổi bạn chặt chẽ. Do đó, trong tương lai sẽ chỉ có đổi mới thương hiệu chứ không phải quản lý thương hiệu và “trẻ hóa” sẽ là động từ chứ không phải danh từ nữa.

3.9. Lầm tưởng 9: Gen-Z sẽ thay đổi suy nghĩ khi họ già đi?

Nhiều người cho rằng thế hệ Z trên thế giới này khi lớn lên sẽ trở nên trưởng thành, sau 3 hoặc 5 năm nữa, sau khi lập gia đình và sinh con, họ sẽ bị thế giới đồng hóa và sẽ giống như cha mẹ của họ ở cùng độ tuổi.

Nhưng Gen Z thì khác, bởi họ thực sự là những con người mới trong thời đại mới, là sản phẩm của thời đại kỹ thuật số, khác hoàn toàn với thời đại của kỷ nguyên công nghệ. Kết hôn và sinh con sẽ cho phép những người trẻ tuổi bước vào một giai đoạn mới của cuộc đời, tuy nhiên, tư duy cá nhân hóa do thời đại kỹ thuật số mang lại sẽ trở thành một lối sống mới, sẽ bén rễ và phát triển cùng với họ.

Rồi sẽ đến lượt những người sinh ra trong thập niên 80, 70 cũng nên trẻ lại một chút nên câu nói “chị em cưỡi gió đạp sóng” là câu nói thể hiện điều này một cách sâu sắc nhất.

Đối mặt với đại dương kỹ thuật số, Thế hệ Z đã ra khơi. Khi con tàu lớn ra khơi, bạn có thể chọn ở trên bờ nhìn họ, hoặc bạn có thể cùng họ lên tàu, cho dù bạn đang ngồi trên ghế hay đứng bên lan can của con tàu, ít nhất bạn cũng là một nhà thám hiểm cùng nhau khởi hành.

Tất nhiên, bạn có thể cùng họ cưỡi gió và sóng, tham gia thế hệ Gen Z và chào đón thời đại Z.

4. Cách để hiểu Thế hệ Gen Z

Có lẽ trong mắt nhiều người sinh ra ở thập niên 60, 70, lối sống và sở thích của thế hệ Z khá “nổi loạn”, thậm chí nhiều người còn cho rằng họ “không có ý định làm việc và chỉ thích hưởng thụ”.

Tuy nhiên, chính vì sự bộc lộ cá tính và khao khát cái mới mà Gen Z thích âm nhạc có thể đến các lễ hội âm nhạc tùy thích, những người yêu thích sáng tạo nghệ thuật có thể chọn ngành công nghiệp nội dung văn hóa và sáng tạo với tiềm năng đầy đủ, ngay cả những người thích chơi game cũng có thể một ngày nào đó trong tương lai sẽ trở thành cao thủ thể thao điện tử hoặc tạo ra một sản phẩm game ăn khách… Tất cả các loại sở thích và nghề nghiệp đều có thể được tìm thấy không giới hạn trong cuộc sống của Gen Z, vì vậy đây là không gian thích hợp để phát triển.

Từ góc độ này, chúng ta nên hiểu và bao dung hơn cho Thế hệ Z, tôn trọng việc họ theo đuổi cá tính và lối sống độc lập, cho họ nhiều tiếng nói và quyền tự chủ hơn, đồng thời khẳng định những gì họ xứng đáng được hưởng.

Cuối cùng, tôi đặc biệt nói: “Trong thời đại tiêu dùng mới, ai nắm bắt được “Thế hệ Gen Z” sẽ trở thành vị vua tiếp theo!” đó là một câu nói rất vô vị. Điều chúng ta cần nắm bắt là môi trường thay đổi, trình độ kinh tế thúc đẩy nhóm người này tự nhiên sẽ thay đổi. Thông qua những bài viết trên, AsiaSoft với mong muốn giúp mọi người có cái nhìn tích cực hơn về thế hệ Gen Z nhằm xóa bỏ những định kiến mà Gen Z vô tình bị vấp phải mang đến những ý nghĩ không hay đeo bám suốt một quãng thời gian vừa qua.